|
Hastalık
etmeninin genel özellikleri:
- Agrobacterium tumefaciens (Smith and Town.) Conn
- Rhizobium rhizogenes (Riker et al.)Conn
Agrobacterium tumefaciens; bakteriyel hastalik etmeni dikototiledon bitkilerde, özellikle elma, seftali, armut, kiraz, bag ve güllerde gal olusumuna neden olmaktadir. Hastalik bitkilerin toprak üstü aksamlarinda ( kök bogazina yakin yerlerde) tipik olarak büyük tümör benzeri sikinliklerden (gal) dolayi bu ismi almistir. Fidanlarin pazar degerini azaltmasina ragmen, yasli olan agaçlarda ciddi problemelere neden olabilir. Bakteriyel etmen biyolojik özelliklerinden dolayi da en fazla bilinen hastalik etmenlerinden biridir. Bakteriyel etmen DNA' sinin bir kismini (T-DNA) bitkilere transfer eder ve transfer olan T-DNA'nin bitki genomuna entegre olmaktadir(yerlesir). Bu integrasyon sonucunda bakteriden alinan genler bitkilerde tümör olusumuna ve metobolizmada bir dizi degisiklige neden olmaktadir. Bakterinin bu özelligi moleküler biyoloji ve bitki islahinda genetiksel bir bakteriyel vektör araci olarak kullanimini mümkün kilmistir. Istenilen genler (insektisit ya da herbisitlere dayanikli olan genler gibi) genetiksel mühendislikle bakteri genomuna aktarilir (transforme edilir) ve daha sonra bakteri araciligi ile de bu genler bitkilere transfer edilmektedir. Agrobacterium kullanimi geleneksel islah yöntemlerinin süresini kisaltmakla kalmiyor, ayni zamanda tamamen yeni, fakat bitkiye ait olmayan yeni bir gen kültür bitkisine kazandirilmis oluyor. Bu özelliklerinden dolayi Agrobacterium en ilginç ve ilgi çekici bir hastalik etmenidir. A. tumafaciens gram negatif, sporlanmayan, hareketli ve çubuk seklinde bir bakteridir ve yonca ve diger Legumunea bitkilerinde nitrojen fikse eden Rhizobium bakterileri ile yakin akrabalik ilisklileri vardir. Bakteriyel etmen toprakta kök üzerinde ve ya etrafinda yaygin olarak bulunmaktadir ve bu rizosfer tabakasinda kök sistemlerinden sizan besinleri kullanarak canliligini sürdürmektedir. Bakteriyel infeksiyon ise yalnizca dogal ya da bir sekilde açilmis yaralardan mümkün olmaktadir. Dogal kosullarda bakterinin hareketli hücreleri yaralanan hücrelerden salinan kemotaksin ile yara dokularina cezbedilir. Bu kismen seker ve diger kök kompenetlerinin serbest kalmasina kismi bir tepkidir ve bakteriyel etmen asetogliserin gibi fenolik birlesikleri tanimaktadir ve kendisini infeksiyona yönlendirir. Kisaca enfeksiyon bakteri ve bitki tarafindan algilan bir takim sinyallerler ile gerçeklesir. Yukarida bahsedildigi gibi bakteriyel etmen T-DNA' sini bitki genomuna transfer eder ve T-DN'a üzerinde bulunan bazi genler sitokinin (bitki homunu, indole asetik asit) enzimlerinin salgilanmasina neden olur ve bitki hormonlari hücrelerin normal gelisme düzenini bozar ve gallerin olusumuna neden olur.
Rhizobium rhizogenes; Benzer sekilde bitkilerde hastalik yapar, fakat bitkilerde hem oksin hemde sitokinin salgilanmasina sebep olmakta ve bundan dolayida köklerde asiri sekilde kök sacaklanmasina neden olur. Bu etmen de moleküler biyolojide gen transferi çalismalarinda yaygin olarak kullanilmaktadir.
|
|